Wandelroute 47. Roodkerk – Rinusumageest

Bijzondere historische info
De Hervormde kerk in Rinsumageest werd gebouwd in de 11de eeuw. Deze werd in de 13de eeuw uitgebreid met drie schepen. Bij een verbouwing drie eeuwen later verloor het kerkje weer een schip. Maar ook met twee schepen blijft het opvallend. De meeste kerken moeten het met één doen. Bijzonder is dat rondom de kerk nog adellijke graven zijn te vinden. Maar specialer is wellicht de crypte, een verborgen kapelletje onder de grond.

Op het kerkhof zijn de 'napkestiennen' te aanschouwen. Dit zijn bolstenen met ronde boorgaten waar men in de heidense tijden, maar ook nog wel na de kerstening (zij het in het geniep), vruchtbaarheidoffers in stopte voor de goden. Volgens de verhalen werd het gruis dat bij het boren van de gaten ontstond door de vrouwen opgegeten. Zij zouden dan sneller kinderen krijgen. Waarschijnlijk is de plaats waar nu de kerk staat een belangrijke heidense kultusplaats geweest.

Landschapskarakteristiek
Het landschap tussen Roodkerk en Rinsumageest wordt gevormd door water, enkele huizen en boerderijen en prachtige groene weiden. Het gebied, de Friese boezem, is een samenspel van meren, rivieren en kanalen gelegen tussen Lemmer en Dokkumer Nieuwe Zijlen. De boezem dient voor het opslaan of lozen van water uit de polders. Als gevolg van het inkrimpen van de Friese boezem, die werd veroorzaakt door de voortschrijdende inpoldering van boezemland, stond de streek vaak en langdurig onder water. Omstreeks 1878 werd onder andere het Noorder- en Zuider Rietveld bij Roodkerk drooggelegd. Ondanks het droogleggen hiervan wandelt u langs het water van Roodkerk naar het geschiedenisrijke Rinsumageest.

Begin- en eindpunt
In Roodkerk, strat u, de knooppunten zijn; 56-51-32-73-37-55

Roodkerk
Het lange gerekte dorp Roodkerk is ontstaan uit het buurtschap De Weerburen, het landhuis De Healbird, en de boerderij De Seijewier. Bij de kerk ligt de oude kern van het dorp. De dorpstructuur van ‘een dorpje met eene kerk zonder toren, ligend aan ’t water de Zwarte Broek en loop westwaard tot de Trynwouden in de gemeente Tietjerksteradeiel, met zyne bouwlanden, in welke zyn buurtjes Healbird, de Syewier aan de Mork en wat nader by de Weebuuren’, uit de 18de eeuw is nu nog te herkennen. In 1926 zijn de veengebieden bij Roodkerk pas in cultuur gebracht.

(De hervormde kerk in Roodkerk)

De Lits
De Lits is het vaarwater dat in zuidelijke richting voert vanaf het Bergumermeer. Het vormt de verbinding met De Leyen. Dit meer is ontstaan door veenafgravingen, ongeveer 200 jaar geleden. Het is over het algemeen vrij ondiep. Veel vogelsoorten zoals de Smient, tafeleend, kuifeend, aalscholver, zwarte stern, baardmannetjes en roerdomp komen in dit meergebied voor. Door de Galgesloot wordt De Lits verbonden met het Eeltjemeer.

De Murk
Het water de Murk loopt parallel aan de Ee van Rinsumageest via Oudkerk naar het Ouddeel. Als vaarwater heeft de Murk geen betekenis, maar voor de afwatering des te meer. Waar de Murk precies overgaat in het Ouddeel, is onduidelijk, maar deze vindt in elk geval plaats tussen de Bonkesloot en het Miedumerdiep of Ake, die verbindingsvaarten tussen de Dokkumer Ee en de Murk vormen.

Rinsumageest
Het meest westelijke dorp van de Dokkumer Wouden is Rinsumageest. Het wordt ook wel De Geast genoemd. Het dorp wordt voor het eerst genoemd rond 800 n. Chr. als Ringesheim. Deze naam is waarschijnlijk afgeleid van het oud-Friese begrip 'hring', slingerend watertje. De huidige naam komt voor het eerst in de 13de eeuw voor. Rinsumageest was lang de hoofdplaats van Dantumadeel, waar de grietenij en later het gemeentebestuur zetelden. In 1881 verloor het dorp zijn bestuurlijke functie. Het gemeentebestuur verhuisde naar het nieuwe raadhuis in Damwoude (toen nog Murmerwoude). Herberg Het Wapen van Datumadeel op de hoek van de Rechthuisstraat en Van Aylvaweg, die ook als rechthuis diende, herinnert aan de status die het dorp ooit had.

Klooster Klaarkamp
Ten noorden van Rinsumageest stond eens het grote klooster Klaarkamp / Abbey Klaarkamp, dat werd gesticht rond 1165. Het behoorde aan de Orde der Cisterciënzers die oorspronkelijk uit Frankrijk kwamen. De Cisterciënzers verspreidden zich over geheel Europa. Op 31 maart 1580 werd het klooster opgeheven. Stenen en grondbezit werden verkocht aan particulieren, de bezittingen gingen aan de Staten van Friesland. De terp waarop Klaarkamp was gebouwd, werd tussen 1858 en 1941 afgegraven. De grond werd verkocht. Op de plaats waar het klooster stond, is nu nog een steen te vinden met het toepasselijke Latijnse opschrift 'Terar Dvm Prosim' (‘ik moge verteren, als ik maar nuttig ben’). Tegenover deze steen in zuidelijke richting is het terrein te zien waar eens het klooster stond: het lager gelegen, afgegraven land.