Wandelroute 13. Buitenpost-Kootstertille

Bijzondere historische info
Aan de zuidzijde van de Alde Dyk richting Kootstertille, op de grens van de zandgrond en het vroegere moeras, heeft waarschijnlijk de eerste kerk van het dorp Kooten gestaan. Het is niet bekend waarom de kerk juist daar is gebouwd, maar de aanwezigheid van turfsteen levert het bewijs dat er inderdaad op die plek een kerk heeft gestaan. Dit uit Duitsland aangevoerde materiaal werd voornamelijk tussen 1050 en 1200 gebruikt. Daarom mag worden verondersteld dat Kooten al omstreeks 1200 een kerk had.

De Alde Dyk is waarschijnlijk aan het eind van de 12de eeuw of het begin van de 13de eeuw aangelegd langs het riviertje Oldedyp. Dit stroompje begon op de waterscheiding ergens tussen Drogeham en Eestrum (Jistrum) en voerde het overtollige water af naar de Lauwers. Als de vloed hoog was, kwam het zoute water van de Lauwerszee langs de rivierarm dit gebied binnenstromen. Om een einde te maken aan de overlast, werd de Alde Dyk aangelegd.

Landschapskarakteristiek
Tussen de bebouwingen van de verschillende dorpen, leidt route 13 u door de landerijen, met de voor de Friese Wouden kenmerkende houtwallen en singels. Ook passeert u het vogelrijke natuurgebied de Twijzeler Mieden. Deze hooilanden van Twijzel liggen tussen Twijzel en de Alde dyk bij Kooststertille. In de hoek tussen de Miedweg en de Alde Dyk ligt een boeiend moerasgebied met moerasbos en blauwgrasland. Hier treedt nog kwel op, wanneer water onder druk uit de grond komt. In het algemeen ontstaat kwel door een ondergrondse waterstroom van een hoger gelegen gebied naar een lager gelegen gebied. Op een rustig moment van de dag maakt u kans om reeën te zien.

Begin- en eindpunt
De route begint in Buitenpost op de Bernhardlaan ter hoogte van route knooppuntbord 57, richting Twijzel. Langs het water de Sânsleat kruist u de Miedwei. U loopt verder richting de Twijzelerfaart, deze volgt u tot aan de Alde Dyk. Deze dijk brengt u naar het eindpunt van de route in Kootstertille. Bij Buitenpost kunt u met route 38 naar het dorp Stroobos gaan. In Kootstertille kunt u met route 12 naar Drogeham wandelen.

Buitenpost
Tussen Groningen en Leeuwarden ligt Buitenpost. Buitenpost is een oud agrarisch wegdorp, dat tamelijk hoog gelegen is in het landschap. De ligging tussen de twee provinciehoofdsteden is vanouds van belang geweest voor dit (grens)dorp. In vroegere tijden heeft Buitenpost nogal wat te lijden gehad van de strijd tussen de Friezen en de Groningers. De naam verwijst naar buitenste wacht of voetbrug, die destijds post werden genoemd.

Langzamerhand vestigden zich er leden van voorname Friese families. Rouwborden in de Nederlandse Hervormde Kerk herinneren daaraan. In de 19de eeuw begon Buitenpost voordeel te trekken uit de ligging tussen twee hoofdsteden. Dit dorp werd pleisterplaats voor de postwagens. De paarden verdwenen nadat in 1866 de spoorlijn tussen Groningen en Leeuwarden werd geopend en er auto's kwamen.

Twijzelervaart
De Twijzelerburen, een van de drie verdichtingen in de bebouwing van het langgerekte, oude streekdorp Twijzel is sinds 1698 door de Twijzelervaart met het Kolonelsdiep verbonden. Het Kolonelsdiep, ook wel Caspar Roblesdiep genoemd, werd omstreeks 1571 gegraven in opdracht van de Spaanse kolonel Caspar de Robles. De Robles was tijdens de Tachtigjarige oorlog stadhouder van Groningen en Friesland. Na de Allerheiligenvloed in november 1570 wist hij de Friezen op één lijn te krijgen en de dijken te versterken. Hiervoor werd De Robles onderscheiden met een standbeeld in Harlingen. Het diep dat Caspar de Robles liet graven had een militair doeleinde. Het diende voor het troepentransport van Duitsland naar Amsterdam via de stad Groningen

Kootstertille
Van oorsprong was Kooten een boerendorp. Kooten is afgeleid van Cottum dat weer komt van keuterboeren, ofwel 'de koters'. Na de opening van het Kolonelsdiep, later opgenomen in het Prinses Margrietkanaal, kwamen zich meer mensen vestigen in de omgeving van de brug over dit kanaal. Deze nederzetting kreeg de naam Kootstertille, in de volksmond 'De Tille' genoemd (Fries voor hoge brug). Rond de eeuwwisseling kwam de industrialisatie voorzichtig op rond de hoge brug. Eind jaren dertig werd het kanaal om het dorp heengeleid. In de nu doodlopende arm ontstond een haven, waarvan diverse bedrijven gebruik maakten. Dit had tot gevolg dat 'De Tille' het dorp Kooten ging overvleugelen. In 1959 is de dorpsnaam Kooten opgegaan in Kootstertille.