Noordoost-Friesland
Het prachtige Noordoost-Friesland leent zich uitstekend om te wandelen. Het is een natuurlijk gebied waar bovendien veel cultuurhistorie te ontdekken valt.
Meer dan klei
Noordoost-Friesland bestaat uit de gemeenten Dantumadeel, Ferwerderadeel, Dongeradeel, Kollumerland, Achtkarspelen, een stukje Smallingerland en Tytsjerksteradiel. In het noorden vinden we vooral kleigronden. Hier bepalen terpen en dijken het landschap.
 klein.jpg)
(kaart van het gebied)
Het oostelijk gedeelte bestaat uit zandgronden en (voormalig) veengebied. Het dichte patroon van houtwallen en singels zijn hier kenmerkend. Aan deze lineaire beplantingen zijn de ontginnings- en verkavelingsrichtingen goed af te lezen.
(Surhuisterveen - Fryske Dyk, foto: Meindert van Dijk)
Oude terpen
Vlak na het begin van de jaartelling was Noord-Friesland een van de dichtbevolktste gebieden van Noordwest-Europa. De inwoners maakten handig gebruik van de welvaart die de Romeinen brachten. Er ontstond een levendige handel en de terpen groeiden uit van heveltjes met één boerderij tot echte dorpen. Nu liggen er bijna duizend terpen als een snoer door het gebied. Samen met de dijken zijn het imposante vormen van watermanagement uit vroeger tijden. Maar er is meer te vinden in Noordoost-Friesland.
Kloosters en kerken
Het waren vooral monniken die de dijken en terpen als wapens tegen het water inzetten. Zij vestigden zich vanaf de negende eeuw in het gebied. Het Noorden oefende grote aantrekkingskracht uit op de nieuwe kloosterordes zoals de cisterciënzers en de praemonstratenzers. Ze zochten de woeste gronden op als tegenreactie op de rijkdom en nauwe banden met de samenleving van de traditionele Benedictijnse kloosters.
Helaas valt er weinig meer terug te vinden van de kerken en kloosters uit die tijd. Na de reformatie in 1580 vielen de kloosters en hun bezittingen in handen van statenbestuur. Er was al veel door de beeldenstorm verwoest, voor de rest zorgde vaak de nieuwe eigenaar er wel voor dat de gebouwen met de grond gelijk werden gemaakt. De overblijfselen die de tand des tijds wel hebben doorstaan, zijn daardoor wellicht nog meer de moeite waard om te bezoeken.
Adel
De Friese landadel begon rond 1300 met het bouwen van stenen huizen, stinzen en staten. Deze grove bouwwerken boden bewoners onderdak, maar ook bescherming tegen de monikken en hoofdedelingengeslachten die die veelvuldigen tegen elkaar ten stijde trokken. Toen er eind 15e eeuw een eind kwam aan deze gevechten, veranderden de verdedigingswerken in luxe landhuizen.
.jpg)
(Veenklooaster - Fogelsanghstate, foto: Meindert van Dijk)
Inkomen
Veel Friese boeren verdienden de kost met het karnen van boter. Vanaf de zestiende eeuw deed de kop-hals-rompboerderij zijn intrede die was ingericht op het karnen. De kop was het woonhuis, de stal de romp en in de hals werd de boter gekarnd. In de loop van de tijd verschenen diverse varianten van deze bouw.
Naast veeteelt en akkerbouw was visserij een belangrijke bron van inkomsten in Noordoost-Friesland. Het was hard werken, voor weinig geld en met gevaar voor eigen leven.
Cultuurhistorie
De Friese taal heeft pas in 1956 zijn officiële status gekregen. Als dagelijkse omgangstaal wordt het door ongeveer 55% van de inwoners gesproken. Friezen zijn trots op hun taal. Maar ook op hun culturele erfgoed. Er zijn veel literaire en poëtische meesterwerken op de terpen geboren. Namen als Piet Paaltjens (FranÇois HaverSchmidt), Jan Jacob Slauerhoff, Simon Vestdijk en Geert Mak vinden hun wortels in Friesland. Naast literair erfgoed, is een aantal sporten typerend voor de regio. Wie aan Friesland en sport denk, roept natuurlijk direct: Elfstedentocht. Maar nog typerender Friese sporten zijn het fierljeppen, kaatsen en eierzoeken.
Landschap
De Waddenkust in Noordoost-Friesland is een uniek gebied. U hoeft er niet op zoek naar rust en ruimte, u bevindt zich er middenin. Het landschap is gevarieerd en vol verrassingen. Ontdek de wandelroutes en ontdek de geheimen van Noordoost-Friesland.
(Waddenzee bij Holwerd, foto: Meindert van Dijk)