Landschapsbeheer Friesland. Alle Rechten Voorbehouden." /> Historische Wandelpaden - LandschapsBeheer Friesland - Wandelroutes

Wandelroute 9. Stroobos – Buitenpost

Afstand: 10 km
Duur: 2 uur
Ondergrond: 1 kilometer van de route loopt over onverharde paden. De overige routeafstand gaat over verharde paden en wegen.
Honden: Op particulier terrein zijn geen honden toegestaan.
Geopend: januari t/m december
Streekverhalen: open pagina
Kaart: geen kaart beschikbaar
Gps: geen gps route beschikbaar
printen: printversie
Begin- en eindpunt
De wandeling begint ten zuiden van Stroobos, bij het routeknooppuntbord. Langs de Oude Vaart en over de Heawei wandelt u naar het buurtschap Blauwverlaat. U steekt het Prinses Margriet Kanaal over en u volgt het kanaal enkele tientallen meters in westelijke richting. Een onverhard pad leidt u door de Polder Rohel richting het noordelijker gelegen pad De Tjoele. Aan het einde van dit pad gaat u door de polder richting Buitenpost, uw eindbestemming.

Stroobos
Stroobos is deel van het tweelingdorp Gerkesklooster-Stroobos. De dorpen vormen een aaneengesloten geheel. Tot 1993 werd het dorp Stroobos doorsneden door de grens met de gemeente Grootegast, die tegelijk ook de grens met de provincie Groningen vormde. Omdat dit allerlei praktische bezwaren gaf, is het Groningse deel van Stroobos naar Achtkarspelen overgegaan. De ligging aan het Prinses Margrietkanaal/Van Starkenborghkanaal was van groot belang voor de dorpen. De industrie kreeg hierdoor al vroeg een kans en er vestigden zich grote bedrijven in het tweelingdorp. De naam zou voor het eerst zijn gebruikt in 1655, toen het Hoendiep werd gegraven en zou verwijzen naar onderkomens van stro voor de arbeiders die het kanaal groeven.

Gerkesklooster

In Gerkesklooster lag aanvankelijk de nederzetting Wigerathorp. De grootgrondbezitter Gercke Harkema uit Twijzel liet er in 1240 door monniken vanuit het klooster Klaarkamp te Rinsumageest een klooster stichten, Jeruzalem, dat in 1249 in de Cisterciënzer kloosterorde werd opgenomen. Het klooster werd in de wandeling Gerckes' klooster genoemd. Die naam ging over op de nederzetting. Toen Friesland in 1580 overging naar het protestantisme werd het klooster op last van de Friese State afgebroken. Alleen de brouwerij bleef staan. Deze is in 1629 in gebruik genomen als kerkgebouw.

Kerk Gerkesklooster

Naast het klooster was een kerk, die onmiddellijk aan het hoofdgebouw stond. Door deze kerk werd de nederzetting één van de acht kerspelen, kerkdorpen. In de toren van deze kerk hing een klok. Deze klok bestaat nog steeds. Niet meer in Gerkesklooster, maar in Denemarken. Waarschijnlijk hebben de watergeuzen de klok omstreeks 1571 geroofd en naar Denemarken doorverkocht. De klok is daardoor nu te vinden in het dorp Gadstrup op Seeland.




Monument
Naast het monument bij Wigerathorp te Gerkesklooster is ook een monument te vinden op de voormalige provinciegrens te Stroobos. Dit tweede monument stelt de verbondenheid van de twee dorpen voor. Het beeld is geplaatst waar vroeger de sluis zat in de oude Trekvaart van Groningen naar Dokkum en Lemmer. Ten westen van deze sluis lag toentertijd een brug die de noordelijke en zuidelijke oever van Stroobos met elkaar verbond.



Zuivelfabriek Welgelegen
Omdat vroeger veel vervoer over het water plaatsvond, werd op het kruispunt van het Prinses Margrietkanaal, de Dokkummertrekweg en het riviertje De Lauwers rond 1900 de zuivelfabriek Welgelegen opgericht. Het bleek al snel een goed lopend bedrijf te zijn, want in vijf jaar tijd was de hoeveelheid ontvangen melk al verdubbeld.

Na 1950 is de melktoevoer opzienbarend geweest. Dat kwam deels door de voortdurend groeiende leverantie per bedrijf, de noodgedwongen sluiting van vele particuliere zuivelfabrieken in de omgeving en de fusie met zuivelfabriek Grijpskerk en De Opdracht uit Opeinde. Door de fusie met Grijpskerk werd de naam van de fabriek gewijzigd in Twee Provinciën. Tegenwoordig draagt het de naam Frico Cheese en behoort de plaatselijke zuivelindustrie na de vele uitbreidingen tot een van de twee grootste van Friesland.

Polder Rohel
In de Woudmaden, nu de Polder Rohel, werden vanaf het begin van de 19de eeuw langzaam de lage (klei- en) veengronden ontgonnen. De drogere delen waren toen al hooilanden. Door de ontginning ontstond de streek Rohel. Staatsbosbeheer probeert in deze polder nu het oude landschap terug te halen. Om kwel en daarna de verlandig te laten ontstaan, heeft Staatsbosbeheer in diverse percelen ondiepe petgaten gegraven. Het is daardoor een ideale plek voor kikkers.

De Tjoele
Een van de eerste gegevens over bewoning in de Polder Rohel zijn duidelijk verbonden met een hoeve, de Tjoelepleats. Een rijke en zelfstandige boerderij, niet behorende bij kerk of klooster, duikt al vanaf 1570 op in de geschriften en is en blijft eeuwenlang verbonden met het onderhoud van dijk en (loop)bruggen van en naar Augustinusga en Lutkepost. De Tjoelepleats bestond waarschijnlijk al in 1511. Bij de verkoop van de Tjoeleplaats in 1699 werd het voetpad tussen Stynsgea en Lytsepost, dat oostelijk van de Tjoelepleats loopt, aangeduid als het Langpad. Dit zogenaamde 'stienen fuotpaad' ligt er al vanaf tenminste 1543.

Tussen 1699 en 1905 werd de boerderij door de familie Tjoelker bewoond. De naam Tjole komt waarschijnlijk van het oude Friese woord tyole, dat duidt op land dat in een register werd bijgehouden. De Tjoelepleats lag op een van de drie hoogste percelen in de omgeving, namelijk op de meest zuidoostelijk, 2.0 meter boven NAP. Op de kadastrale kaart van rond 1850 is aangegeven dat de hoeve een U-vormige gracht bezat. Op een kleinere westelijk gelegen hoger perceel wordt in de aankondigingstukken bij de verkoop in februari 1855 ‘It Ald Tsjerkhof’ genoemd. Hoe het perceel aan deze naam komt, is onduidelijk. Er is geen enkel bewijs te vinden dat er kerk of kerkhof heeft gestaan.

Buitenpost
Buitenpost dankt zijn naam aan het feit dat Friezen hier in hun oorlogen tegen de Groningers hun buitenste (wacht) post hadden, een soort voorpost van de kleine wachtpost in Lutjepost (kleine post). Een andere verklaring is dat de naam is ontleend aan een post (een voetbrugje) over het Oud Diep. Dit is een sloot die het voetpad kruiste van Augustinusga naar het noorden. Buitenpost en Lutjepost waren als het ware twee bolwerken tegen de opdringerige Groningers. Lutje(lytse)post was tot 1945 een zelfstandig dorp in Achtkarspelen. Nu vormt het één geheel met Buitenpost.

In de 'Tegenwoordige staat van Friesland', een vierdelige beschrijving van Friesland uit 1786, wordt Buitenpost getypeerd als 'het schoonste, en, wat de kerkbuurt betreft, verre het grootste en vermogendste dorp van de grieternij (gemeente) Achtkarspelen. “Met veele fraaie huizen bebouwd”. Hoewel deze beschrijving nu niet meer klopt, Surhuisterveen is de hoofdplaats van de gemeente in grootte voorbijgestreefd, is Buitenpost als 'residentie' nog altijd het toonaangevende bestuurscentrum van de gemeente in oostelijk Friesland.

pagina 1

terug naar overzicht